معرفی تجهیزات گلخانه ای

قبل از وارد شدن به موضوع تجهیزات گلخانه لازم است اهمیت آن ها توضیح داده شود. می دانیم که گل ها در مناطقی که هوای گرم دارد و در فضای آزادکشت می شوند. در مناطق سردسیر به علت محدودیت های فصلی کار تولید آن در هوای آزاد مشکل آفرین است در اینجا است که محیط های قابل کنترل مانند گلخانه ها و تاسیسات آن ها اهمیت خود را نشان می دهد. امروزه با استفاده از محیط های سربسته در مناطق غیر گرمسیری مقدایر زیادی از محصولات گیاهی تولید می شوند.

شرایط مطلوب از نظر رطوبت، نور، هوا و خاک لازمه رشد و نمو گیاهان گلخانه ای است و کمبود یکی از آنها موجب وقفه در رشد و نمو می گردد و از طرفی دیگر گیاهان جوان تکثیر شده در گلخانه احتیاج به حفاظت در مقابل عوامل نامساعد دارند تا بتوانند رشد و نمو کنند در هر صورت استفاده از تجهیزات و تاسیسات در باغبانی باعث می گردد که مکان مناسبی برای پرورش نباتات باغی فراهم شود.

تعریف گلخانه

گلخانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق می‌شود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است

بر اساس اطلاعات موجود، صنعت گلخانه در عصر طلایی یعنی حدود سال ۱۶۰۰ میلادی در کشور هلند پا به عرصه وجود نهاد و زمینه ی تولید گل های بهاره در زمستان و میوه های غیر فصلی را فراهم آورد.

هر یک از گیاهان برای داشتن رشد مطلوب نیاز به شرایط خاصی از نظر شدت نور، دمای روزانه، دمای شبانه، میزان رطوبت نسبی هوا و رطوبت خاک دارند. برای تولید و پرورش تجاری گیاهان با کیفیت بالا و در تمام طول سال باید شرایط محیطی مطلوب به همراه کنترل عوامل خسارت زا نظیر باد، طوفان‌های ویرانگر، سرما و یخبندان و… از طریق ساختمانی به نام گلخانه هستیم که به عنوان محیط کنترل شده مطرح می‌گردد و با توجه به نیاز روزافزون بازار، چه از نظر تولید گل و گیاهان زینتی و چه از نظر سبزیجات و صیفی جات خارج از فصل و همچنین تولید گیاهان دارویی این روش تولید امروزه به یکی از سود آن آورترین بخش‌های کشاورزی تبدیل شده‌است که البته سرمایه‌گذاری اولیه فراوانی را نیز طلب می‌کند.

در اینجا قصد داریم به معرفی تجهیزات و ابزاری بپردازیم که در حفظ و کنترل شرایط مساعدتر گلخانه به ما کمک می کنند.

1.  دما سنج وترموگراف
2.  رطوبت سنج 
3. وسایل گرمایشی گلخانه ها
4. سیستم سرمایشی گلخانه
5. سیستم مه پاش
6.  دستگاه ابر ساز
7.  سیستم تهویه گلخانه ها
8. دستگاه های مولد دی اکسید کربن
9.  وسایل کنترل نور
10.  دستگاه های ضد عفونی کننده خاک

دماسنج :

تنظیم درجه حرارت در گلخانه‌ها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنه‌های مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارتهای بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارتهای کمتر از ۲۰ درجه سانتیگراد هم به خوبی رشد و نمو می‌کنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده می‌شود. اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانه‌ها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و… می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. سیستم‌های حرارتی باید توان توزیع یکنواخت دما را داشته باشند و فاقد اثرات زیست‌محیطی باشند.

ترمومترماکزیمم مینیمم:

این دماسنج برای اندازه‏ گیری حداکثر و حداقل دما (ماکزیمم و می‏نیمم دما) در یک شبانه‏ روز استفاده می‏ شود.

جهت اطلاعات کامل راهنمای خواندن وکاربرد این ترمومتر max@min روی عکس کلیک فرمایید:

دماسنج حداقل حداکثر در واقع وسیله ای ست که به کمک آن میتوان به میزان تغییرات دما در بازه زمانی دلخواه پی برد. مثلاً فرض کنید یک باغدار هستید و گیاهان شما نسبت به نوسان دمای بیش از ۷ درجه حساس هستند ، خوب اینجاست که بایست تغییرات دمای روز تا شب باغ خود را زیر نظر بگیرید تا به سرمایه تان خسارتی وارد نشود و بتوانید این بحران را مدیریت کنید.

برای اینکار شما به یک دماسنج ماکزیمم و مینیمم نیاز خواهید داشت با توجه به نقش تعیین کننده دما در فعالیت رویشی و زایشی گیاه و افزایش عملکرد محصول و کنترل آفات و ‏بیماریها ، استفاده از تجهیزات کنترل کننده دما با توجه به نوع محصول و اقلیم منطقه جهت تأمین دمای مناسب ‏الزامی است . دامنه دمای مناسب تعداد زیادی از محصولات گلخانه ای حداقل ۱۵ درجه و حداکثر ۳۵ درجه ‏سانتیگراد می باشد . لذا استفاده از تجهیزات جهت کنترل و تأمین دمای مناسب منجمله دماسنجهای ماکزیمم و مینمم ‏لازم است‎ .‎

thermograph ترموگراف دمانگار

وسیله ای است که تغییرات دمای محیط را روی صفحه ای خاص ثبت می کند. این دستگاه، از یک صفحه حساس به دما تشکیل شده که به اهرمی متصل است انتهای این اهرم به یک مداد ثبات متصل است، در طرف دیگر دستگاه استوانه ای وجود دارد که بعد از کوک کردن به کندی شروع به چرخش می کند که این استوانه به ازای هر شبانه روز یک دور کامل می زند روی استوانه یک صفحه کاغذ شطرنجی نصب شده که قابل تعویض است.

مداد ثبات روی صفحه قرار می گیرد و با حرکت استوانه خط هایی را به صورت منحنی ترسیم می کند. بعد از سپری شدن یک شبانه روز می توان به دستگاه مراجعه کرده و نوسانات دمایی محیط را از منحنی های ترسیم شده در شبانه روز گذشته به دست آورد.

جهت اطلاعات کامل عملکرد وکاربرد thermograph ترموگراف روی عکس بالا کلیک فرمایید

رطوبت سنج:

تأمین رطوبت یکی از پارامترهای مهم برای رشد و نمو گیاهان است. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آن‌ها را در گلخانه‌های خاص خود جایگزین می‌کنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یکسان در نظر گرفته می‌شود.

رطوبت داخل گلخانه با توجه به نقش آن درافزایش کمیت و کیفیت محصول و کنترل آفات و بیماریها ، باید به نحو ‏مقتضی در حد بهینه کنترل گردد و بهترین میزان رطوبت نسبی در گلخانه ها حدود ۷۵% می باشد ، رطوبت ‏نسبی کمتر از ۶۰% توأم با دمای بیشتر از ۲۵ درجه سانتی گراد ، منجر به ریزش غنچه ها و میوه ها می گردد . ‏اگر رطوبت نسبی بالاتر از ۷۵% و دما کمتر از ۲۵ درجه سانتیگراد باشد بیماریهای قارچی افزایش می یابد . ‏بنابراین استفاده از دستگاه رطوبت سنج الزامی است‎ .

از این وسیله برای اندازه گیری رطوبت، با مقدار بخار آب موجود در هوا استفاده می کنند. رطوبت سنج ها به اشکال مختلف وجود دارند. در شکل یک نمونه از آن نشان داده شده است. به این وسیله “سایکرومتر” هم می گویند. این دستگاه دارای دو دماسنج است که در کنار هم قرار دارند.

گاهی سایکرومتر را دماسنج تر و خشک نیز می نامند زیرا در انتهای دماسنج تر ظرفی پر از آب مقطر وجود دارد که به وسیله ی یک پارچه نازک پنبه ای مخصوص به مخزن آن متصل است. دماسنج ها را باید در هوای آزاد و دور از تابش مستقیم نور خورشید قرار داد.

اختلاف درجه دو دماسنج تابع معکوسی از رطوبت نسبی هواست. اگر هوا اشباع از رطوبت باشد بخار آب اطراف دماسنج تر نمی تواند تبخیر شود و هر دو دماسنج دمای واحدی را نشان می دهند و اختلاف دمای آن ها صفر و رطوبت نسبی هوا ١٠٠ درصد است. برعکس هرچه هوا خشک باشد رطوبت نسبی پایین تری دارد در این حالت آب زیادی از فتیله دماسنج تر بخار شده و اختلاف دمای دو دماسنج زیادتر خواهد بود. پس زمانی که رطوبت نسبی هوا بالاست تبخیر به آهستگی و هنگامی که رطوبت نسبی هوا پایین است تبخیر به سرعت صورت می گیرد (چون تبخیر فرایندی گرماگیر است) بعد از خواندن دمای حداقل و حداکثر و محاسبه ی اختلاف بین آن ها با استفاده از جدول مخصوص سایکرومتر می توان به درصد رطوبت هوای محیط پی برد.

نوع دیگری از رطوبت سنج وجود دارد که به رطوبت سنج عقربه ای معروف است. عقربه هر عددی را که روی صفحه نشان می دهد برابر رطوبت نسبی محیط می باشد.

وسایل گرمایشی گلخانه ها

برای گرم کردن گلخانه ها غیر از آفتاب، که منبع حرارت طبیعی به حساب می آید، از موادی مانند نفت، زغال سنگ، چوب، روغن ها، گاز طبیعی و برق و غیره استفاده می شود. برای تأمین حرارت یکنواخت و کنترل دما در شب های سرد زمستان این منابع تولید انرژی باید به دستگاه های اتوماتیکی مجهز باشند. سیستم حرارتی گلخانه ها بستگی به نوع گلخانه و در اختیار بودن سوخت ارزان دارد. مؤسساتی که گلخانه های متعدد و وسیع دارند از دستگاه های حرارتی مرکزی (شوفاژ آب گرم) یا سیستم تولید حرارت به وسیله ی بخار استفاده می کنند، این دو روش هزینه ی اولیه ی زیادی دارد ولی به خاطر سوخت ارزان قابل توجیه می باشند.

انواع سیستم های گرمایشی

سیستم های گرمایش گلخانه ها را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

1. گرم کردن هوا توسط کوره
2. سیستم های آب گرم
3. سیستم های گرمایشی زیرزمینی

الف) کوره های هوای گرم:

این سیستم از یک کوره مکعبی یا استوانه ای تشکیل شده است که در وسط آن مشعل قرار دارد. شعله آتش حاصل از احتراق سوخت، کوره را گرم می کند هوای اطراف کوره گرم می شود سپس هوای گرم از داخل لوله های مارپیچی مبدل گرمایی می گذرد، هوا ضمن عبور از این لوله ها گرمای خود را به گلخانه می دهد و موقعی که از دودکش خارج می شود گرمای ناچیزی دارد باید توجه داشت که کوره ها و بخاری ها حتماً به دودکش وصل شوند زیرا گازهای متصاعد شده از سوخت آن ها برای گیاهان سمی می باشد.

جهت محاسبه ، مدلها و کاربرد انواع سیستمهای گرمایشی کوره هوای گرم هیتر روی عکس بالا کلیک نمایید

ب) بخاری پنکه دار:

در این سیستم گرمایش، هوای سرد گلخانه ها توسط پنکه ای مکیده و به روی کوره و شبکه لوله های حرارتی کشیده می شود، بدین صورت هوا گرم شده و از پنجره بالای بخاری به صورت یک جریان ممتد هوایی در داخل گلخانه منتشر می شود هوای گرم به سبب سبکی بالا می رود ولی با از دست دادن حرارت دوباره پایین می آید و همین امر به برقراری یک جریان هوایی منجر می گردد.

کوره ها دو ترموستات دارند یکی برای خاموش و روشن کردن مشعل و دیگری برای کنترل دمنده. کار این ترموستات دمنده آن است که از روشن شدن دمنده، قبل از این که درجه حرارت کوره به حداکثر خود برسد جلوگیری می کند و همچنین با خاموش شدن مشعل، تا موقعی که هوا هنوز گرم است اجازه خاموش شدن به پنکه را نمی دهد.

ج) سیستم های آب گرم:

این سیستم از یک دیگ آب گرم، یک پمپ آب برای پرکردن مخزن وسایل تصفیه آب، تابلو کنترل و شبکه لوله کشی تشکیل شده است.

دیگ های آب گرم از جنس فولاد ساخته می شوند که با جوشکاری درزهای آن ها کاملاً آب بندی می شوند. این دیگ ها معمولاً از نوع ٢ یا ٣ لوله ای هستند بدین معنی که هوای گرم ٢ یا ٣ بار در مخزن آب می گردد تا گرمای خود را به آب بدهد. سیستم آب گرم بیشتر گلخانه ها از نوع تحت فشار است. با افزایش درجه حرارت آب در این سیستم و نصب یک پمپ در مدار گرمای منبع به سرعت به هوای گلخانه منتقل می شود.

برای کنترل سیستم، ترموستاتی روی دیگ نصب شده که درجه حرارت آب را ثابت نگه می دارد و نیز، سوپاپ های اختلاط روی چند شاخه خروج دیگ قرار دارند که درجه حرارت هریک از لوله های گرم کن را تنظیم می نمایند.

در بعضی از خزانه کاری ها این سیستم به کامپیوتر نیز مجهز است که با دریافت اطلاعات گرمایی از داخل و خارج گلخانه دستگاه های گرمایش و تهویه را به طور خودکار به کار می اندازد تا درجه حرارت داخل ثابت بماند.

یونیت هیتر 

یونیت هیتر Unit Heater  یک سیستم گرمایشی با رااندمان بالاست که در فصل های سرد سال جهت ایجاد گرمایش مناسب و تثیت دمای دلخواه مورد استفاده قرار می گیرد. یونیت هیتر یکی از مدرن ترین سیستم های گرمایشی در صنعت تهویه به شمار می آید.

در Unit Heater برای تولید گرما لازم است که در ابتدا سیال با دمای مورد نظر از کویل های این نوع هیتر عبور نماید و باعث گرم شدن فین های کویل گردد.

پس از گرم شدن فین های کویل، جریان هوایی مناسب ایجاد می شود تا گرما از سطح فین ها در محیط مورد نظر توزیع پیدا کند.

جهت ایجاد جریان هوا از فن آکسیال و فن محوری استفاده می شود.

جریان هوای تولید شوده توسط  هواکش آکسیال از مسیر بین فین های کویل عبور کرده و با توجه به آنکه در حین عبور گرمای مناسبی دریافت می نمایند و با توزیع در محیط  پس از مدتی گرمای یکنواختی ایجاد می نماید.

د) سیستم های گرمایشی زیرزمینی:

استفاده از آب گرم کن برقی: در این روش از یک آب گرم کن برقی و شبکه لوله های آب گرم و یک پمپ و ترموستات های کنترل استفاده می شود که در زیر گلدان ها یا بستر گیاه تعبیه می شوند.

لوله های آب گرمی که زیر بستر قرار دارند گرمای یکنواختی را به گیاه می رسانند. لوله های آب گرم را ممکن است در عمق حدود ۵٠ سانتی متری جای دهند و یا از لوله های P.V.C  بهره گرفته و روی کفی که از جنس پلی استر عایق می باشد، قرار دهند و روی لوله ها را با شن یا ورق های فلزی بپوشانند.

المنت های حرارتی برقی:این المنت ها به صورت واحدهای آماده و غیرقابل نفوذ نسبت به آب به فروش می رسند که در زیر بستر به شکل مارپیچ قرار داده می شوند و روی آن را با شن مرطوب می پوشانند. جریان برق سبب تولید گرما در المنت ها شده و شن اطراف و نهایتاً بستر گیاه را گرم می نمایند. یک ترموستات نیز برای کنترل درجه حرارت به سیستم متصل است. اکثر این المنت ها با برق شهری کار می کنند ولی به دلیل خطرناک بودن برق شهر امروزه از المنت های ٢۴ ولتی نیز استفاده می شود. این سیستم به خاطر گران بودن کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

سرویس و نگهداری سیستم های گرمایشی

برای حصول عمر طولانی و بدون اشکال سیستم، مراقبت منظم از دیگ ها و تأسیسات گرمایشی یک ضرورت است. اهمال در چنین کاری ممکن است خرابی دستگاه ها یا سیستم را در پی داشته باشد.

الف) دیگ های بخار:

این دیگ ها نیاز به یک تا دو سرویس در سال دارند و باید تمام درپوش های دستگاه بازدید شود دوده ها را تمیز کرده و دود کش ها میل زده شوند. دیواره دیگ ها بررسی شوند تا ترک خوردگی و زنگ زدگی نداشته باشند آجرهای نسوز نترکیده باشند دستگاه های جرقه زنی، موتور برقی و وسایل محرکه نیز سرویس شوند آب دیگ خالی شود مجاری آب و دریچه گودال گل ریز باز شود و دیگ با آب تمیز شست و شو شود. افشانک مشعل بررسی وتمیز شود و درصورت لزوم جایگزین گردد. الکترودهای جرقه زنی خارج و بررسی شوند چشم الکترونی تمیز و فیلتر خط جریان روغن تعویض شود.

ب) گرم کن ها:

نیاز به مراقبت های شش ماهه دارند سرپوش رادیاتورها باید بررسی شوند تا ترک خوردگی نداشته باشند در صورت وجود ترک باید جوشکاری یا تعویض شوند. نشتی لوله ها بررسی و قطعات فرسوده تعویض گردد.

ج) آزمایش کنترل کننده های محیط:

حساسیت تمام کلیدهای اتوماتیک، سنسورها و ترموستات ها را آزمایش کنید درصورتی که نیاز به سرویس یا تعویض دارند به کمک متخصصان انجام دهید

سیستم سرمایشی و برودتی گلخانه:

اکثر نقاط به جز نقاطی که در ارتفاعات قرار دارند در طول سال یک دوره گرمایی را طی می نمایند این گرما برای گیاهان درون گلخانه اغلب مضر است. اثرات دمای زیاد باعث می شود که استحکام ساقه از بین برود و گل ها کوچک شود و در بعضی موارد نیز باعث مرگ جوانه می گردد. برای خنک کردن گلخانه ها از روش های زیر استفاده می شود:

اندود کردن شیشه گلخانه ها:

در بعضی موارد سطح خارجی گلخانه ها را به هنگام آغاز گرما در بهار با لایه ای نازک از آب آهک یا آب گل محلول پاشی می کنند و یا با یک رنگ سفید محلول در آب سرد رنگ می کنند، این کار باعث می شود که مقدار زیادی از اشعه خورشید بازتاب گردد و از گرم شدن بیش از حد هوای داخل گلخانه جلوگیری نماید.

سایه دادن:

در بعضی دیگر از گلخانه ها شیشه ها و قسمت های نورگیر را با حصیر یا تورهای رنگی یا سایه بان پوشش می دهند. این عمل باعث می شود نور تابشی جذب و از ورود مستقیم آن ها به زیر سایه بان جلوگیری شود. این کار را سایه دادن نیز می گویند.

استفاده از سیستم تبخیری:

متداول ترین روش سیستم خنک کننده تبخیری پنکه و پوشال است، نحوه ی راه اندازی آن به این شکل است که در طول یکی از دیوارهای گلخانه یک صفحه پوشالی سراسری به صورت ایستاده قرار می دهند و آب را به وسیله لوله های سوراخ داری که در بال های سیستم قرار دارد روی آن جاری می کنند تا خیس شود گاهی به جای پوشال کولر از تشک ابری یا خرده چوب تجاری نیز استفاده می شود.

سپس یک یا چند پنکه (فن) را در مقابل آن قرار می دهند. با روشن شدن پنکه هوای بیرون از میان تشک یا پوشال خیس به داخل کشیده می شود آب ضمن این عمل به مقدار زیادی تبخیر می شود و چون تبخیر یک فرآیند گرماگیر است بنابراین هوای وارده به سالن خنک می شود و درنتیجه فضای داخل گلخانه نیز خنک می گردد.

سیستم پوشال و پنکه یکی از ارزان ترین روش ها برای خنک کردن می باشد. در مسیر این سیستم معمولاً ترموستات نصب می گردد تا درجه حرارت را به صورت اتوماتیک کنترل کند.

استفاده از کولرهای آبی یا گازی:

در بعضی از گلخانه ها از کولرهای آبی استفاده می شود. مکانیزم عمل کولرهای آبی همان مکانیزم پوشال و پنکه است که به شکل منظم در اتاقکی کوچک نصب گردیده است. در بعضی دیگر از گلخانه ها ممکن است از کولر گازی استفاده شود. این دستگاه به خاطر گران بودن کمتر کاربرد دارد.

سیستم مه پاش

این سیستم بیشتر در گلخانه های تکثیر قلمه و نشاء مورد استفاده قرار می گیرد عمل مه پاشی به وسیله ی نازل هایی که در روی بستر کاشت یا سقف گلخانه تعبیه شده است در فواصل زمانی کوتاه و متناوب انجام می گیرد.

بخش متناوب آب در روزهای گرم تابستان سبب کاهش درجه حرارت هوای داخل گلخانه و اطراف گیاه می شود. در گلخانه هایی که مه پاشی انجام می گیرد بستر بذر باید زهکش مطلوبی داشته باشد در بعضی موارد به وسیله ی این سیستم مواد غذایی نیز در اختیار گیاه قرار داده می شود. یک سیستم مه پاش از منبع آب، لوله ها، اتصالات، پمپ، فیلتر، افشانک و کلید اتوماتیک قطع و وصل جریان آب تشکیل شده است.

افشانک ها معمولاً در ارتفاع ۵ فاصله ی دو افشانک از هم به عرض بستر بستگی دارد ولی معمولاً یک متر در نظر گرفته می شود. کلید اتوماتیک، جریان برق را برقرار می کند، جریان آب از مسیر فیلتر لوله ها و اتصالات به افشانک می رسد افشانک ها آب را به ذرات ١٠٠ تا ١٢٠ میکرونی تبدیل نموده و در فضا پخش می نمایند. متناسب با میزان تبخیر از سطح برگ ها طول مدت خروج مه از افشانک ها تنظیم می شود.

دستگاه های تنظیم دبی:

در سیستم مه پاش متناسب با میزان تبخیر از سطح برگ ها طول مدت خروج مه از افشانک ها توسط دستگاه های مختلف تنظیم می گردد.

 

 

برگ الکترونیکی یا مصنوعی:

این قطعه از دو الکترود تشکیل یافته است که فاصله ی آن ها نسبت به هم حدود ١٢ میلی متر است و معمولاً به وسیله ی سوزنی به یک سینی یا بستر کاشت ارتباط داده شده است. برگ الکترونیکی حتماً باید نسبت به سطح کشت تراز باشد، الکترودها به وسیله ی دو سیم به جعبه کنترل ٢۴ ولتی متصل است.

مه پاشیده شده روی گیاهان همزمان روی برگ الکترونیکی نیز ریخته می شود و با تجمع رطوبت روی آن جریان برق بین الکترودها از طریق آب برقرار می گردد سوپاپ اتوماتیک روی آب بسته شده و درنتیجه جریان آب به مه ساز قطع می شود. بعد از تبخیر آب از روی برگ الکترونی جریان برق دوباره متصل و با بازشدن سوپاپ اتوماتیک دوباره افشانک شروع به کار می نماید.

نورسنج فوتومتر(لوکس متر):

نور خورشید برای رشد گیاه اهمیت حیاتی دارد و در واقع رشد گیاه تابعی از نور است . نور مناسب از جهت پیدایش و تبدیل کلروفیل ، تشکیل مواد شیمیایی مورد نیاز گیاه ،انجام عمل فتوسنتز در اندامهای سبز گیاه مثل برگ ها ، تحریک پذیری روی اندامهای گیاه و…  نقش اساسی دارد.

این وسیله دارای یک چشم الکترونیکی است. انرژی خورشید را جذب می کند. این سیستم با تبخیر آب از سطح برگ ها شروع به کار می کند چون میزان تبخیر رابطه ی مستقیمی با تابش انرژی آفتاب دارد بنابراین رابطه ی مستقیمی بین تابش آفتاب و کار دستگاه نیز وجود دارد چون عوامل دیگری هم غیر از انرژی آفتاب رود تبخیر مؤثر است برای دقت عمل بیشتر ممکن است تجهیزات دیگری نیز به این سیستم اضافه شود.

دستگاه لوکس متر یا روشنایی سنج جهت سنجش شدت روشنایی و نور محیط به کار می رود. کاربرد لوکس متر در صنایع، کنترل نور تابشی به گیاهان در صنعت کشاورزی و گلخانه ها و مکان های عمومی با فضای باز یا مسقف همچون ورزشگاه ها، ادارات و مدارس می باشد.این محصول ساخت کمپانی kimo فرانسه و یک سال گارانتی می باشد.
مشخصات فنی محصول:
میزان روشنایی (از ۰ تا ۱۰۰۰۰ لوکس با دقت ۰٫۱ لوکس)
دارای ضریب حفاظتی IP54
سنجش نور بر حسب LUX و fc

تایمر مهساز:

این وسیله با مدت زمان های از قبل تعیین شده سیستم را قطع و وصل می نماید. زمان قطع و وصل تایمر را با توجه به نوع کاشت درجه حرارت محیط و تابش انرژی آفتاب تنظیم می کنند.

تایمر مه ساز را در مناطقی که طول زمان تابش آفتاب زیاد باشد به عنوان مکمل، همراه با یکی از دو سیستم ذکر شده استفاده می کنند.شیر تایمر دار به همراه ریموت کنترل مخصوص لوله کشی فشار قوی مه پاش

 

 

تجهیزات مورد استفاده در اتصالالت مه پاش :

الکتروپمپ پیستونی
شیلنگ تحت فشار
نازل مه پاش
پایه نازل و اتصالات تحت فشار
فیلتراسیون
تابلو برق

 

سرویس و نگهداری دستگاه های مهساز:

• افشانک ها را به خصوص اگر آب مورد استفاده سنگین باشد به دفعات باز کرده و با محلول های شوینده تمیز کنید تا رسوبات آن ها گرفته شود.
• در بعضی از افشانک ها برای جلوگیری از گرفتگی، فیلتر تعبیه شده است معمولاً این فیلترها را باید تعویض کرد.
• سطح برگ مصنوعی برای بهتر کارکردن دستگاه باید تراز و صاف باشد و مرتباً کنترل نمایید تا از تراز خارج نشود.
• اگر روی برگ مصنوعی را رسوب گرفته باشد سیستم خوب کار نمی کند بهتر است با سمباده نرم آن را تمیز نمایید. سطح برگ را با مالش دست تمیز نکنید چون ممکن است سبب چرب شدن سطح آن شود.
• سوپاپ های اتوماتیک، لوله ها و اتصالات را کنترل کنید تا پوسیدگی نداشته باشند.
• فیلتر اصلی دستگاه را شست و شو دهید تا جریان آب دچار وقفه نشود. درصورت لزوم فیلترها را تعویض نمایید.

دستگاه ابرساز

مه پاشی در بعضی از موارد به دلیل خیس کردن بیش از حد برگ های گیاه ایجاد مشکل می نماید. برای حل این مشکل می توان از دستگاه های ابرساز استفاده کرد. این دستگاه ها آب را به صورت بسیار ریز مانند ابر درمی آورند که برای مدت طولانی به صورت معلق در فضای گلخانه باقی می ماند.

سیستم ابرساز از یک مخزن آب تحت فشار (۱/۳  تا ۳ بار) تشکیل شده که توسط لوله های نایلونی با قطر سوراخ کم، آب  را به افشانک های ابرساز می رساند. یک مخزن هوای فشرده نیز در سیستم تعبیه شده است که هوا را تحت فشار ( ۵ تا ٧ بار) به افشانک ها می رساند تا آب را تحت فشار به صورت ذرات بسیار ریز از افشانک خارج سازد. افشانک ها در فواصل ٢ تا ٣ متر از هم در سطح مورد نظر قرار گرفته اند.

این سیستم به وسیله ی یک دستگاه رطوبت سنج و کلیدهای اتوماتیک خاموش و روشن کنترل می شود. می توان با استفاده از این وسایل سیستم را برای مقادیر مختلف پخش ابر تنظیم نمود.

سرویس و نگهداری سیستم ابرساز

• سطح داخلی شیشه های گلخانه را در صورت نیاز با پرده های پلاستیکی مخصوص بپوشانید تا از آلوده شدن آب در تماس با شیشه جلوگیری شود.
• دستگاه کمپرسور را در فضای خشک و باز در خارج فضای ابرساز نصب کنید.
• فیلترهایی را که در مسیر لوله های آب قرار دارند به دفعات تمیز نمایید.
• آبی را که در پیاله رسوب گیر مخزن هوا جمع می شود هر هفته تخلیه کنید.
• افشانک های ابرساز را باز کنید و پس از شست وشو و تمیز کردن به جای خود ببندید.
• لوله ها، اتصالات و سوپاپ های اتوماتیک را کنترل کنید تا پوسیدگی نداشته باشند.

 

 

سیستم تهویه گلخانه ها

وظیفه ی این سیستم ها کاهش حرارت، تغییر رطوبت نسبی و رساندن هوای تازه به گلخانه است.

انواع سیستم های تهویه:

الف- نصب دریچه های تهویه:

یکی از روش های ساده تهویه استفاده از دریچه در قسمت های کناری و سقف گلخانه هاست.

این دریچه ها ممکن است با ابزار دستی ساده مانند طناب، فنرهای بلند، وزنه های تعادل یا دسته و اهرم یا به وسیله چرخ دنده هایی که در روی محور سرتاسری در طول سقف قرار داده شده اند، باز و بسته شوند. محور چرخ دنده ها ممکن است با یک موتور برقی وادار به حرکت شود یا در بعضی موارد زنجیر گرداننده عامل چرخش محور باشد.

در گلخانه های مدرن موتورهای برقی و چرخ دنده ها

به طور خودکار کنترل باز و بسته شدن

دریچه ها را به عهده دارند.

 

 

 

 

ب- تورهای قابل نفوذ:

این سیستم از، تورهای قابل نفوذ، جعبه یا لوله های دو سر باز، ترموستات، موتور الکتریکی و یک پروانه کوچک تشکیل شده است.

جنس توری ها معمولاً از پلاستیک یا آلومینیوم می باشد که به وسیله ی موادی عایق بندی شده اند، یک ترموستات در میان توری ها قرار دارد که به موتورهای الکتریکی دستور می دهد تا دریچه های کنترل را باز و بسته نماید.

توری ها در داخل جعبه یا لوله های دو سر باز جای داده شده اند برای حساسیت بیشتر توری، پروانه کوچکی مرتباً جریانی از هوا را به داخل جعبه یا لوله می مکد، جریان هوا سبب می شود که سیستم به کمترین تغییرات درجه حرارت عکس العمل نشان دهد.

ج- تهویه به وسیله ی پنکه:

در گلخانه هایی که امکان نصب دریچه های تهویه وجود ندارد و یا هر جای دیگری که تهویه طبیعی کافی نیست، از این سیستم استفاده می شود.

این سیستم از دو پنکه بزرگ تا قطر ١ متر ولی با دور کم تشکیل شده است که در دو طرف طولی گلخانه نصب می شوند در قسمت خروجی بادزن پنجره کرکره ای قرار دارد که با روشن شدن بادزن باز می شود. پنکه در جهتی نصب می شود که هوا را از داخل گلخانه یا پلاستیک به خارج بدمد. ورود هوای تازه به داخل گلخانه توسط پنجره های لولایی انجام می گیرد. این پنجره ها معمولاًبا سیستم های شبیه به چرخ دنده به طور خودکار کنترل می شوند

سرویس و نگهداری تهویه کن ها:

• مجاری ورود هوای خنک را که به موتورهای برقی منتهی می شوند تمیز نگهدارید تا عاری از گرد و خاک باشد.
• چرخ دنده ها، دنده های تخت و زنجیرهایی را که دریچه ها را باز و بسته می کنند گریس کاری و روغن کاری نمایید.
• جعبه دنده ها را وارسی کرده و روغن کاری کنید.
• در صورت خرابی سیستم از متخصصان بهره بگیرید.

دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎی ﻣﻮﻟﺪ دی اﮐﺴﻴﺪ ﮐﺮﺑﻦ (CO2)

کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده‌است. در ایران که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد. وجود Co2 برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز می‌شود. در این واکنش Co2 عامل بسیار مهمی است. سالهای زیادی است که به منابع غنی‌سازی دی‌اکسید کربن در گلخانه‌ها، برای افزایش رشد و تولید گیاهان پی برده شده‌است. دی‌اکسید کربن یکی از ضروری‌ترین اجزاء فتوسنتز می‌باشد. فتوسنتز یک فرایند شیمیایی است که انرژی نور خورشید را برای تبدیل دی‌اکسید کربن و آب به مواد قندی در گیاهان سبز مورد استفاده قرار می‌دهد؛ سپس این مواد قندی در خلال تنفس گیاه برای رشد آن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﻴﺎه در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ CO2 ﮐﺎﻓﯽ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در غیر اﻳﻦ ﺻﻮرت ﮔﻴﺎه از ﻧﻈﺮ رﺷﺪ، ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﮐﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮل دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.

باتوجه به نقش دی اکسیدکربن درافزایش فرآیند فتوسنتز و نهایتاً افزایش عملکرد و با توجه به اینکه حداقل تبادلات ‏گازی بین محیط داخل گلخانه با فضای باز اطراف (به خصوص در فصول سردسال) صورت می گیرد تأمین دی ‏اکسیدکربن گلخانه از طرق مناسب (تهویه مناسب ، استفاده از مولدهای دی اکسیدکربن با اولویت استفاده از ‏سوخت گازی و …) بسته به نوع محصول تولیدی ضروری میباشد‎.‎
معمولاً غلظت معمول دی اکسیدکربن موجود در محیط گلخانه‎ ppm ‎‏۳۰۰‏‎ ‎میباشد . افزایش سطح دی اکسیدکربن ‏بسته به نوع محصول تا حد ۱۰۰۰ الی‏‎ ppm ‎‏۱۵۰۰‏‎ ‎باعث افزایش محصول می شود . لذا اندازه گیری منظم‎ ‎CO‏۲‏‎ ‎در گلخانه‎ ppm ‎‏۱۲۵‏‎ ‎ـ ۲۵ می باشد که باعث توقف فعالیت گیاه می گردد‏‎.‎

ﺑﺮای ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮐﻤﺒﻮد ﮔﺎز CO2 در ﻫﻮای ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ از وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎی دی اﮐﺴﻴﺪ ﮐﺮﺑﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد.

دستگاه دی اکسید کربن سنج دارای خروجی و رله آلارم

انواع مولدهای دی اکسدکربن

اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ دارﻧﺪ .در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﺘﺪاول آن اﺷﺎره ﻣﯽ ﺷﻮد.

الف- مشعل آویزان

اﻳﻦ ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌﻴﻨﯽ از ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ در ﻓﻀﺎی ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ آوﻳﺰان ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺳﻮزاﻧﺪن ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻳﺎ ﮔﺎز ﭘﺮوﭘﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ دی اﮐﺴﻴﺪ ﮐﺮﺑﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ .اﻳﻦ ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺎ ﻃﻮری ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺎز را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺳﻮزاﻧﺪه و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﮔﺎزﻫﺎی ﻣﺴﻤﻮم ﮐﻨﻨﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ضمنا CO2 ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه از اﻳﻦ ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺎ ﺑﺪون ﺑﻮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .ﻫﺮ ﻣﺸﻌﻞ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه آن ﺗﺎ حدود ۶۰۰ متر مربع را از CO2 غنی می سازد.

ب- گرم کن دی اکسید کربن ساز توام

ﻫﻤﺎن ﮐﻮره ﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮای ﮔﺮم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ CO2 ﺗﻮﻟﻴﺪی آن ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ دﻣﻨﺪه ﻫﺎﻳﯽ در ﻓﻀﺎی ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد .ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎی ﮐﻨﺘﺮل و ﺟﺮﻗﻪ زﻧﯽ اﻳﻦ ﮐﻮره ﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮم ﮐﻦ ﻫﺎی ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﻮره ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ۲۰۰۰ متر مربع از ﮔﻠﺨﺎﻧﻪ را ﻏﻨﯽ ﮐﻨد.

ج- دی اکسید کربن ساز نفتی

از ﻧﻮع ﮐﻮره ﻫﺎی ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ﻧﻔﺖ ﺧﺎﺻﯽ ً ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮای ﺳﻮﺧﺖ در آن ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد .اﻳﻦ ﮐﻮره ﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﺳﻮﺧﺖ را دوﺑﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻤﺎم اﮐﺴﻴﺪﻫﺎی ﮐﺮﺑﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪی به CO2 تبدیل شود.

دستگاه سنجش میزان دی اکسید کربن (CO2)دیجیتال ابزاری است جهت تست وجود گاز دی اکسید کربن در محدوده ۰～۲۰۰۰ ppm و میزان حضور آن در محیط است. ردیاب دی اکسید کربن  دستگاهی با قابلیت حساسیت بالا و اندازه گیری دقیق گاز CO2 محیط را با رسیدن به درجه بالا با هشدار به کاربر و افراد اطلاع میدهد. ردیاب دی اکسید کربن دستگاهی با صفحه نمایش lcd و قدرت باطری عالی دستگاهی قابل اعتماد برای تست گاز CO2 محیط است.

 وسایل کنترل نور

با توجه به نقش تعیین کننده نور در فتوسنتز گیاه و تأمین بخشی از دمای گلخانه ، تنظیم نور (شدت ، تابش و نوع ‏منبع روشنائی) درون گلخانه با درنظر گرفتن نوع محصول و اقلیم منطقه صورت گیرد . لازم به ذکر است که ‏شدت نوری لازم برای گیاهان گلخانه ای بین ۱۰۰۰۰ تا ۷۰۰۰۰ لوکس می باشد و استفاده از دستگاه نورسنج ، ‏لوکس متر در گلخانه ها با توجه به شرایط اقلیمی منطقه (ابرناکی) الزامی است‎ 

همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند.

گیاهان از نظر نیاز نوری به سه گروه تقسیم می‌شوند.

• گیاهان روز بلندLDP: Long Day Plants برای به گل رفتن بین ۱۰ تا ۱۴ ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.
• گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از ۱۲ ساعت دارند؛ که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل داودی.
• گیاهان بی‌تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.

لامپ هایی که در گلخانه ها برای تامین کمبود نور مورد استفاده قرار می گیرند به سه دسته تقسیم می شوند:

۱- لامپ ها با نور سفید:

لامپ ها با نور سفید حرارت زیادی تولید کرده و کیفیت نوری ضعیفی دارند. یعنی بیشتر انرژی به کار گرفته شده را به گرما تبدیل می کنند (فقط ۷ درصد انرژی الکتریکی را به نور تبدیل می کنند) از این لامپ ها برای کمبود نور در طول روز استفاده می شود.

۲- لامپ های فلورسنت:

این لامپ ها بیشتر در محیط های کشت برای جوانه زنی بذرها کاربرد دارند. این لامپ ها برای تسریع مراحل مختلف رشد گیاه نیز موثرند. در بین لامپ های فلورسنت لامپ های سفید سرد و مهتابی های سفید از بازده خوبی برخوردار است (راندمان تبدیل این لامپ ها ۲۰ درصد انرژی الکتریکی است). در شکل زیر یک گلخانه را که از مهتابی ها استفاده کرده مشاهده می نمایید نور این لامپ ها نزدیک به طیف نور آبی است.

 

۳- لامپ ها با تخلیه ی الکتریکی:

این لامپ ها را از جیوه یا سدیم با فشارهای مختلف می سازند از این لامپ ها با شدت بالا به منظور تکمیل سیکل رشد و نمو گیاهان در گلخانه ها استفاده می کنند.

طیف توری حاصل از لامپ های جیوه ای فشار بالا تا اندازه ای شبیه به لامپ های مهتابی فلورسنت است. لامپ های جیوه ای و سدیمی فشار بالا برای تامین کمبود نور در زمستان و افزایش فتوسنتز گیاهان مورد استفاده قرار می گیرند.

از این لامپ ها به علت هزینه سنگین شان کمتر استفاده می کنند.

‬

 ضد عفونی کردن خاک

از آنجا که خاک‌های ترکیبی ممکن است ناقل بیماری‌ها، آفت‌ها و بذرهای علف هرز باشند،‌ لذا باید قبل از مصرف ضد عفونی شوند. در مواردی که عمل ضد عفونی کردن خاک صورت نگیرد معمولا مشکلات زیادی به وجود آمده و در بعضی مواقع خسارات فراوان به بار می‌آورد.

پس از باغبانی مستمر نیز در خاک یک سان برای چندین سال متوالی، واضح است که خاک حاوی گونه‌های مختلف از باکتری‌های بیماری ‌زا، قارچ‌ها، ویروس‌ها، حشرات ونماتودها خواهد شد. از این رو، شانس هجوم بیماری در گیاهانی که در خاک یک سان رشد می‌کنند بسیار بالا است.

آماده سازی خاک با ضدعفونی کردن در مخزن بخار دستاورد جدید گلخانه داران

مدیر جهاد کشاورزی گفت: به همت یکی از گلخانه داران این منطقه دستگاه ضدعفونی خاک با بخار آب طراحی و ساخته شد.